Historia powstania zgromadzenia kamedułów nierozerwalnie związana jest z osobą marszałka wielkiego koronnego Mikołaja Wolskiego. Postanowił on, ufundować kościół właśnie dla kamedułów czyli wybranego przez siebie zakonu, który w 1603 sprowadził do podkrakowskiego Bodzowa. Do rozpoczęcia budowy potrzebował jeszcze odpowiedniego miejsca z dala od miasta, gdzie mnisi mogliby wieść pustelnicze życie wg bardzo surowej reguły opartej na regule św. Benedykta. Bowiem założycielem zgromadzenia kamedułów był św. Romuald, który opuściwszy zakon Benedyktynów założył własne zgromadzenie oparte właśnie na regule macierzystego zakonu. Miejsce, które spodobało się Mikołajowi Wolskiemu, nazywano ówcześnie Pagórkami św. Stanisława, a należało do Sebastiana Lubomirskiego. Nie wykazywał on jednak chęci sprzedaży swojej ziemi. Podobno przy zakupie Wolskiemu pomogła księżniczka Anna – żona Lubomirskiego. Za jej sugestią zorganizował ucztę zapraszając znaczące osobistości, a w czasie jej trwania publicznie zaprezentował swój pomysł kupna ziemi i budowy kościoła kamedułów. Tym razem Lubomirski wyraził zgodę, a Wolski w zamian sprezentował mu srebrną zastawę, której używano w czasie uczty. Stąd pochodzi obecna nazwa tego miejsca: Srebrna Góra.

Prace budowlane rozpoczęto w 1604, a już pod koniec tegoż roku pierwsi zakonnicy przenieśli się na Srebrną Górę z Bodzowa. W ciągu następnych pięciu lat wzniesiono domki dla zakonników oraz zabudowania gospodarcze. Budowę kościoła rozpoczęto w 1610 roku. Przez pierwsze siedem lat pracami kierował Walenty von Säbisch, ale po katastrofie budowlanej i zawaleniu się części kościoła, kierownictwo budowy przejął Włoch: Andrea Spezza. Do roku 1630 udało mi się doprowadzić budowę świątyni do końca.

Przez prawie 400 lat istnienia, największe straty poniósł klasztor na początku XVIII wieku, kiedy kilkakrotnie plądrowali go Rosjanie. Z kolei w 1814 roku podczas pożaru zniszczony został hełm dzwonnicy, a także pierwotny ołtarz główny, którego nigdy nie odtworzono. Spłonęły wtedy także obrazy o. Wenantego, zachował się tylko portret Mikołaja Wolskiego jego autorstwa. Nowy hełm na dzwonnicy wykonano dopiero w 1887. Następnym niebezpiecznym wydarzeniem był pożar w 1961, kiedy paliła się północna wieża kościoła. Tym razem w przeciwieństwie do pożaru z 1814, kiedy dzwonnica na pełną rekonstrukcję czekała ponad 70 lat, bardzo szybko odtworzono spalony hełm.

Jeśli uda się nam pokonać klasztorną furtę, naszym oczom ukaże się jedna z najpiękniejszych barokowych fasad pośród kościołów Krakowa (i nie tylko Krakowa). Szeroki fronton wykonano z białego wapienia uzupełnionego czarnym marmurem. Nad całością górują dwie wieże oraz figura Matki Boskiej w aureoli umieszczona na szczycie balustrady wieńczącej fasadę. W niszach górnej kondygnacji umieszczono cztery rzeźby świętych: Jana Kantego, Mikołaja, Bonifacego i Jana Nepomucena, a w dolnej św. Benedykta i św. Romualda. Wnętrze kościoła składa się z wysokiej na ponad dwadzieścia metrów nawy głównej nakrytej kolebkowym sklepieniem, węższego prezbiterium zakończonego prostą ścianą, trzech par kaplic przylegających do nawy od północy i południa oraz dwóch kaplic po jednej w każdej wieży. Dla wnętrza tego kościoła charakterystyczny jest kontrast pomiędzy ascetycznymi ścianami nawy głównej, a niezmiernie bogatą dekoracją kaplic, na którą składają się stiuki, malowidła, obrazy, rzeźby i złocenia. Kaplice przylegające do nawy kościoła, połączone są między sobą niewielkimi przejściami. Stojąc w wejściu do kościoła na lewo zobaczymy kaplicę Zwiastowania, św. Jana Chrzciciela oraz najbliżej prezbiterium kaplicę św. Benedykta i św. Władysława nazywaną również królewską. Natomiast po prawej stronie są kaplice św. Michała Archanioła, św. Piotra i św. Romualda. W kaplicach znajduje się wiele XVII-wiecznych dzieł, m.in. obrazy malarza królewskiego Tomasza Dolabelli i Piotra Brygierskiego. W każdej z wież znajduje się kaplica, w południowej Lubomirskich, a w północnej Czartoryskich z ołtarzami zaprojektowanymi przez Franciszka Placidiego i stiukami Jana Falconiego. Warto zwrócić uwagę, że nad wejściem do kościoła wisi portret fundatora całego kompleksu – Mikołaja Wolskiego, który ostatnie lata życia spędził na Bielanach.

Kobiety mają prawo wstępu na teren klasztoru tylko przez 12 dni w ciągu całego roku, są to:
(w poniższe dni Msza Święta odprawiana jest o godzinie 11:30)
– Niedziela Wielkanocna
– Poniedziałek Wielkanocny
– Matki Bożej Królowej Polski (3 maja)
– pierwszy i drugi dzień Zesłania Ducha Świętego
– niedziela po 19 czerwca
– druga niedziela lipca
– czwarta niedziela lipca
– pierwsza niedziela sierpnia
– Wniebowzięcie NMP (15 sierpnia)
– Narodzenie NMP (8 września)
– Boże Narodzenie (25 grudnia)

[Ostatnia modyfikacja: 05.05.05]

Źródło:
– Adamczewski J., 1992, Kraków od A do Z, Krajowa Agencja Wydawnicza Kraków, s. 26.
– Rożek M., 2000, Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa-Kraków, s. 534-538.