Barbakan – najważniejszy element północnej części systemu fortyfikacji średniowiecznego Krakowa i jednocześnie najcenniejszy zabytek budownictwa fortecznego w naszym mieście. Został wybudowany na przełomie XV i XVI stulecia, w związku z groźbą tureckiego ataku, miał wzmocnić słabo ufortyfikowaną, północną cześć systemu obronnego miasta.
Jest jednym z kilku obiektów tego typu jakie zachowały się w Europie, przy czym żaden inny nie zachował się w tak doskonałym stanie jak krakowski.
Tego typu konstrukcje mają swoje korzenie w arabskim budownictwie obronnym. Barbakan ma kształt kolisty, o średnicy około 24 metrów (wnętrze) i grubości murów przekraczającej
3 metry. Tą gotycką konstrukcję, posiadającą ponad 100 otworów strzelniczych na czterech poziomach, zdobi siedem wieżyczek o przemiennie powtarzającym się przekroju, które służyły do kierowania ogniem. Wokół całej budowli na kamiennych konsolach umieszczono machikuły, czyli nadwieszony ganek wystający przed lico zewnętrzne muru. Przez umieszczone w podłodze otwory, obrońcy mogli wylewać wrzątek, gorącą smołę lub razić atakujących kamieniami, powyżej znajdują się otwory strzelnicze.
Obecnie Barbakan, otoczony przez gmachy Narodowego Banku Polskiego, Akademii Sztuk Pięknych, drzewa na Plantach, nie jest tak potężną, wysmukłą gotycką budowlą, jaką był w czasach swej największej chwały. Lecz jeśli wyobrazimy sobie, że strzegła go dodatkowo fosa, szeroka na ponad dwadzieścia metrów, a głęboka na ok. 3,5 metra, kilkadziesiąt metrów dalej znajdowała się Brama Floriańska połączona z Barbakanem tzw. kamienną szyją, w niewielkim oddaleniu znajdowały się mocno ufortyfikowane, potężne baszty, a miasto chronione było przez dwa mury obronne i fosę – to zobaczymy miejsce praktycznie niemożliwe do zdobycia, które w czasie walki zdobyte nigdy nie zostało.
Ostatnia modyfikacja: 14.3.2017, 10.11.2012, 1.3.2006]
Źródło:
– Adamczewski J., 1992, Kraków od A do Z, Krajowa Agencja Wydawnicza Kraków, s. 28-29.
– praca zbiorowa, 2000, Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa – Kraków, s. 71.
– Rożek M., 2006, Przewodnik po zabytkach Krakowa, Wydawnictwo WAM Kraków, s. 519-521.