Plany Krakowskie – unikalny w skali europejskiej park miejski (ok. 21 ha powierzchni) utworzony na obszarze dawnych fortyfikacji miejskich Krakowa. Do początku XIX wieku miasto otoczone było szczelnym pierścieniem murów, które w owym okresie były już konstrukcją nieprzydatną, zupełnie nie spełniającą funkcji obronnej. Po decyzji ogłaszającej Kraków miastem otwartym - w latach 1807-1814 - zostały rozebrane niemalże wszystkie baszty i mury obronne. Pozostawiono krótki odcinek pomiędzy ulicą Szpitalną, a św. Jana, z trzema basztami, bramą Floriańską i Barbakanem.

Głównym pomysłodawcą idei utworzenia Plant jest Feliks Radwański, który w 1817 roku złożył w Senacie Wolnego Miasta Krakowa projekt utworzenia publicznych ogrodów w miejscu dawnych fortyfikacji miejskich. Wniosek przyjęto trzy lata później, a od 1822 roku zaczęły się roboty przy tworzeniu parku. Pracami w początkowym okresie kierował sam pomysłodawca oraz jego syn - również Feliks. Ostateczny kształt nadał Plantom Florian Straszewski, który po śmierci Feliksa Radwańskiego seniora, przejął kierownictwo robót. Straszewski założył także fundację, której celem była opieka nad utrzymaniem i rozwojem Plant.

Ważną osobą w historii Plant jest Bolesław Malecki. Ten artysta ogrodnik, powołany do opieki nad Plantami zajął się odnowieniem i uzupełnieniem drzewostanu, wytyczeniem bocznych alejek, stworzeniem specjalnych miejsc do zabaw dla dzieci. W okresie jego pracy, który przypadł na druga połowę dziewiętnastego stulecia sprowadzono i zasadzono wiele ozdobnych krzewów, w sprzyjających porach roku Planty upiększano egzotycznymi roślinami: agawami, palmami, itd.

Pod koniec XIX wieku rozpoczęto ustawianie rzeźb na Plantach. Pierwszym pomnikiem jest obelisk upamiętniający Floriana Straszewskiego, umieszczony u zbiegu ulic Lubicz i Westerplatte w 1874 roku. Na obszarze Plant znajduje się także inne pomniki:
- Lilli Wenedy (z 1884 r.), ufundowany przez Henryka Jordana, poświęcony bohaterce jednego z utworów Juliusza Słowackiego. Po kilkunastu latach od ustawienia, kamienna rzeźba została zastąpiona wykonanym z brązu odlewem.
- Bojana (z 1886 r.), pierwotnie postawiony niedaleko obelisku Straszewskiego, na obecne miejsce przeniesiony w 1904 roku, w związku z utworzeniem, istniejącej do dzisiaj sadzawki z niewielką wysepką. Pomnik upamiętnia Józefa Bohdana Zalewskiego, polskiego poetę doby romantyzmu, a przedstawia harfiarza Bojana - jedną z postaci stworzonych przez poetę.
- Jadwigi i Jagiełły (z 1886r.), stoi na niewielkim wzniesieniu przy skrzyżowaniu ulicy Dunajewskiego i Sławkowskiej.
- Grażyny i Litawora (z 1886r.), wykonany prze Alfreda Dauna, ustawiony niedaleko Filharmonii, upamiętnia Adama Mickiewicza, a przedstawia postaci z jednego z poematów epickich wieszcza.
- Artura Grottgera (z 1903r.), stoi naprzeciwko Pałacu Sztuki, wykonał go na początku XX wieku Wacław Szymanowski, wystawiony ze składek zebranych przez polskich artystów.
- Michała Bałuckiego (z 1911r.), znajduje się za kościołem św. Krzyża, upamiętnia znanego na przełomie XIX i XX wieku komediopisarza.
- Przy Collegium Witkowskiego stoi pomnik Mikołaja Kopernika, wyrzeźbiony w 1900 roku przez Cypriana Godebskiego – przez ponad pół wieku ozdabiał dziedziniec Collegium Maius, a na obecne miejsce przeniesiono go w 1953 roku, przy okazji remontu collegium.
- W niedalekiej odległości od wzgórza wawelskiego znajduje się popiersie Tadeusza Boya Żeleńskiego z 1979 roku.

W dwudziestym wieku, do wybuchu II wojny światowej zostało wykonane nowe oświetlenie Plant, zainstalowano metalowe ogrodzenia (zastąpiły drewniane), cały czas dbano o drzewostan, powstała wspomniana wcześniej sadzawka w okolicy Barbakanu. W tym także okresie powstała pierwsza, iluminowana fontanna, a także oświetlenie zachowanego fragmentu murów obronnych. Największe straty poniosły Planty na skutek działań hitlerowskiego najeźdźcy w latach 1939-1945. Niemcy zniszczyli sporą część roślinności, zrabowali żelazne elementy małej architektury. W latach powojennych, przez cały okres komunizmu Plantami nie bardzo się interesowano. Prawdziwa rewitalizacja rozpoczęła się pod koniec lat 80-tych XX wieku według projektu Janusza Bogdanowskiego, który przy jego opracowaniu wzorował się na archiwalnych fotografiach przedstawiających Planty w czasie swej największej świetności, czyli przed wybuchem II wojny światowej.

Od początku lat 90-tych XX wieku, na Plantach montowane są tablice na miejscu rozebranych baszt w ciągu murów obronnych Krakowa, przebieg samych murów zaznaczony jest różnymi rodzajami bruku, a w niektórych miejscach dawne mury odtworzono do wysokości kilkudziesięciu centymetrów.

Na Plantach od 1941 roku stoi późnobarokowa figura Matki Boskiej Łaskawej. To już trzecia lokalizacja tej rzeźby. Pierwotnie wieńczyła bramę głównego wejścia na cmentarz mariacki przy Rynku Głównym. Ufundowała ją matka żołnierza, który - omyłkowo uznany za zmarłego - został pochowany na cmentarzu przy kościele Mariackim. Choć żołnierzowi udało wymknąć się wtedy śmierci, to niebawem zginął, a jakiś czas później ukazał się we śnie matce, która zobowiązana przez syna zapłaciła za wykonanie rzeźby. W czasie likwidacji cmentarza rzeźbę przeniesiono i postawiono na wysokiej kolumnie przed kościołem Kapucynów, a z tej lokalizacji na Planty przenieśli ją Niemcy.

Najnowszym obiektem na plantach jest wykonana w 2007 roku fontanna-rzeźba Marii Jaremy poświęcona Fryderykowi Chopinowi, przedstawia młoteczki fortepianu uderzające o „wodne struny”. Projekt wykonany przez Jaremę w 1949 roku, przez ponad pół wieku czekał na realizację, a zastąpił istniejącą wcześniej w tym miejscu mała interesującą fontannę w formie płytkiego, betonowego basenu.